Het gebruik van de juiste snijgegevens tijdens het verspaningsproces is van vitaal belang voor de levensduur van het gereedschap, de nauwkeurigheid en het slagen van de bewerking. De waarde van deze gegevens is van verscheidene factoren afhankelijk. De materiaalsoort en diameter van het gereedschap, de eigenschappen van het te bewerken materiaal, de stabiliteit van het werkstuk en de manier waarop het gereedschap wordt ingezet spelen allemaal een belangrijke rol bij het bepalen van de juiste gegevens.
Snijsnelheden en toerentallen:
Met snijsnelheid doelt men op de snelheid waarmee een gereedschap (of werkstuk in het geval van draaien) draait aan de omtrek. Deze waarde wordt uitgedrukt in meter per minuut (m/min). De keuze voor een bepaalde snijsnelheid is afhankelijk van de bewerking en het gereedschap. Bij boren bijvoorbeeld moet onder andere rekening gehouden worden met:
- Het basismateriaal van het gereedschap: HSS is minder hard en slijtvast, maar heeft een hogere taaiheid en kan dus bij lage snijsnelheden gebruikt worden. Hardmetaal is harder en slijtvaster en kent vaak hogere snelheden. Maar het materiaal is veel brozer en vereist een stabiel proces.
- De coating van het gereedschap: diverse coatings zijn ontwikkeld om de prestaties van een boor te verhogen, wat vaak ook hogere snijsnelheden toelaat.
- Materiaal van het werkstuk: boren ontworpen met een bepaalde geometrie voor de verspaning van bepaalde materialen (RVS, kunststof, gietijzer, …) kunnen weer andere aanbevolen snijsnelheden hebben.
De aanbevolen snijsnelheid is een waarde die wordt aangeleverd door de fabrikant van het gereedschap. Vaak wordt daarnaast ook gerekend met toerentallen. De snijsnelheid kan eenvoudig omgezet worden in toerentallen door middel van de volgende formule:
n = [Snijsnelheid (Vc) x 1000] / [boordiameter (D) x 3,14]
- n = toerental in omwentelingen per minuut
- Vc = snijsnelheid in meters per minuut
- 1000 = van meters naar millimeters
- 3,14 = Pi
- D = boordiameter in mm
De snijsnelheid van een boor is daarbij wel van een aantal zaken afhankelijk:
- Materiaal van de boor, bijvoorbeeld HSS, HSS-Co of Volhardmetaal. Elk materiaal heeft zijn eigen specifieke toepassingen. Zo heeft HSS een hoge taaiheid maar heeft het een relatief lage hardheid. Volhardmetaal is juist erg hard en slijtvast maar is daarentegen bros.
- Materiaal van het werkstuk. Naast standaard boren, bedoeld voor algemeen gebruik, zijn er voor materialen zoals roestvaststaal, aluminium en kunststof boren ontwikkeld met een specifieke geometrie.
- Coating van de boor. Er zijn diverse coatings ontwikkeld om de prestaties van de boren te verbeteren. Coatings kunnen invloed hebben op de oppervlaktehardheid, temperatuurbestendigheid en de wrijvingscoëfficiënt.
De snijsnelheid vind je bij de technische informatie in de catalogi van de fabrikant.
Voorbeelden
Hieronder drie voorbeelden van toerentallen met verschillende typen boren met een diameter van 8 mm. Te boren materialen: ongelegeerd staal en zacht roestvaststaal.
Standaard HSS boor
- Bij ongelegeerd staal: snijsnelheid 35 m/min. Toerental = 35 x 1000 / 8 x 3,14 = 1393 omwentelingen per minuut
- Bij zacht roestvaststaal: snijsnelheid 10 m/min. Toerental = 10 x 1000 / 3,14 x 8 = 398 omwentelingen per minuut
HSS boor met TiN-coating
- Bij ongelegeerd staal: snijsnelheid 45 m/min. Toerental = 45 x 1000 / 8 x 3,14 = 1791 omwentelingen per minuut
- Bij zacht roestvaststaal: snijsnelheid 15 m/min. Toerental = 15 x 1000 / 3,14 x 8 = 597 omwentelingen per minuut
VHM (Volhardmetaal) boor
- Bij ongelegeerd staal: snijsnelheid 80 m/min. Toerental = 80 x 1000 / 8 x 3,14 = 3185 omwentelingen per minuut
- Bij zacht roestvaststaal: snijsnelheid 28 m/min. Toerental = 28 x 1000 / 3,14 x 8 = 1115 omwentelingen per minuut
Zo zie je dus ook dat zowel de eigenschappen van de boor als het te boren materiaal allebei van grote invloed zijn op het toerental van de boor.
Op de BLOG-site van INDI: https://blog.indi.nl/gereedschap/met-welk-toerental-moet-ik-boren/ is een omrekentabel beschikbaar voor het snel berekenen van het juiste toerental. Voor mijn messen gebruik ik altijd “Hard machinestaal” met snijsnelheid 10 m/min). Hierbij een online rekentool van Dormer.